TEROMBA, TALIBUN, SYAIR

TEROMBA

Definisi :
Merupakan susunan adat yang disampaikan dalam bentuk puisi. Puisi ini dikenali juga sebagai puisi adat. Adat yang dimaksudkan ialah adat Minangkabau yang mengandungi adat dan peraturan serta norma-norma hidup masyarakat khususnya tentang undang-undang adat yang diamalkan dalam kehidupan sosial dan mengamalkannya.

Ciri Teromba : (Adat Tonggak Nilai)

Dari aspek bentuk

1. Sejenis puisi berbentuk bebas atau puisi tidak terikat
2. Mengandungi 7 rangkap.Jumlah baris serangkap tidak tetap iaitu rangkap 1 mengandungi14, rangkap dua 16 baris serangkap, rangkap 22 baris serangkap, rangkap empat 6 baris serangkap, rangkap lima 17 baris serangkap, rangkap enam7 baris serangkap dan rangkap tujuh 9 baris serangkap.
3. Rima akhir teromba adalah tidak tetap
4. Jumlah perkataan sebaris tidak seimbang iaitu di antara 1 hingga 6 patah perkataan sebaris, contoh:

Rangkap 1, baris 1 ….. Tatkala

Rangkap 2, baris 16 … Perempuan biasa berusahakan benang dan kapas

e. Jumlah suku kata sebaris juga tidak seimbang iaitu di antara 3 hingga

Contoh,

R1B1 Tat/ka/la 3 jumlah suku kata
R2B16 Pe/rem/pu/an bia/sa ber/u/sa/ha/kan be/nang dan ka/pas 16 sk


1. Terdapat penggunaan jenis puisi Melayu tradisional yang lain seperti penggunaan peribahasa

Contoh : Bulat air kerana pembetung
Bulat manusia kerana muafakat Rangkap 5

Hidup dikandung adat,
Mati dikandung bumi, Rangkap 5

Ciri dari segi isi :
Isinya mengandungi adat dan peraturan serta norma-norma hidup masyarakat khususnya tentang undang-undang adat yang diamalkan dalam kehidupan sosial masyarakat yang melahirkan dan mengamalkannya.

Teknik penulisan :

Sejenis puisi berbentuk bebas atau tidak terikat

1. Rangkap teromba :
   Mengandungi 7 rangkap.Jumlah baris serangkap tidak tetap iaitu rangkap 1 mengandungi14, rangkap dua 16 baris serangkap, rangkap 22 baris serangkap, rangkap empat 6 baris serangkap, rangkap lima 17 baris serangkap, rangkap enam7 baris serangkap dan rangkap tujuh 9 baris serangkap.


2. Jumlah perkataan sebaris :
   Jumlah perkataan sebaris tidak seimbang iaitu di antara 1 hingga 6 patah perkataan sebaris
   Contoh,
   Rangkap 1, baris 1 ….. Tatkala
   Rangkap 2, baris 16 … Perempuan biasa berusahakan benang dan kapas /
   
   
3. Jumlah suku kata sebaris :
   Jumlah suku kata sebaris juga tidak seimbang iaitu di antara 3 hingga
   Contoh,
   R1B1 Tat/ka/la 3 jumlah suku kata
   R2B16 Pe/rem/pu/an bia/sa ber/u/sa/ha/kan be/nang dan ka/pas 16 sk


4. Maksud teromba
   Mengandungi adat dan peraturan serta norma-norma hidup masyarakat khususnya tentang undang-undang adat yang diamalkan dalam kehidupan sosial masyarakat Negeri Sembilan yang melahirkan dan mengamalkan Adat Perpatih. Oleh itu teromba yang ditulis merupakan susunan adat yang disampaikan dalam bentuk puisi yang dikenali sebagai ‘puisi adat’.

Fungsi teromba

1. Memberi panduan dan pendidikan tentang cara hidup atau sistem hidup bermasyarakat yang baik dan harmoni melalui adat, peraturan dan undang yang dibentuk.Dalam rangkap 2, menjelaskan keutamaan adat dan masyarakat mesti mengikut kebiasaan yang telah dijadikan peraturan setempat. Penghulu, ulama masing-masing dengan tugas mereka. Begitu juga dengan pahlawan, juara, saudagar dan kaum wanita.
2. Membentuk dan membina satu masyarakat yang harmoni.


TALIBUN

Definisi :

Talibun ialah puisi berangkap tentang perincian sesuatu objek atau peristiwa, dan umumnya terdapat dalam genre lipur lara.

Sejenis puisi Melayu berbentuk bebas (ikatan puisi bebas)

Digunakan sebagai sisipan / selingan dalam cerita lipur lara

Ciri-ciri :



1. Struktur talibun berbentuk bebas iaitu dalam serangkap talibun tidak mempunyai jumlah baris, jumlah perkataan dan jumlah suku kata yang seimbang. Talibun juga tidak mempunyai sistem rima tertentu.



2. Dalam sesuatu untai talibun, mungkin terdapat sisipan daripada genre puisi yang lain seperti pantun, syair dan sebagainya, tetapi ternyata sisipan ini dianggap sebahagian daripada rangkap talibun.



3. Fungsi dan kedudukan talibun adalah sebagai sisipan di dalam sesebuah cerita lipur lara. Fungsi talibun di dalam sesebuah cerita adalah sebagai pemerian kepada cerita berkenaan dan memperjelaskan perlukisan tersebut



4. Isi atau tema sesebuah talibun berhubungan dengan pemerian yang dilukiskan di dalam sesebuah konteks. Misalnya untuk memerikan atau melukiskan keindahan sesebuah kota, kecantikan seseorang puteri atau kesaktian sejenis senjata dan unsur-unsur di dalam sesebuah cerita.



5. Penggunaan bahasa perulangan menjadi lumrah dalam pembentukannya.Teknik perulangan ini bukan sahaja wujud dalam penggunaan gaya bahasa tetapi juga pengulangan seluruh puisi tersebut.



SYAIR

1. Ciri-ciri syair



1. Setiap rangkap syair terdiri daripada empat baris serangkap. Ini bermakna tiap-tiap satu rangkap syair mengandungi jumlah baris yang tetap.
2. Setiap baris mengandungi 4 hingga 5 patah perkataan sebaris
3. Suku kata syair sebaris ialah di antara lapan hingga sepuluh jumlah suku kata.
4. Syair mempunyai skema rima akhir baris a-a-a-a
5. Dalam satu baris syair, terdapat suatu hentian (pause).
6. Tiap satu rangkap syair memerlukan beberapa rangkap syair yang berurutan untuk memberi idea yang lengkap.Dengan lain perkataan, syair adalah satu pernyataan yang berlarutan bagi mengemukakan cerita, kisah, buah fikiran, nasihat dan puji-pujian. Sebab itulah syair ada awalan dan akhirannya.

2. Penggolongan jenis syair

a. Syair yang berupa naratif (cerita) termasuklah



1. Syair Sejarah cth. Ini Syair Potong Gaji
2. Syair Romantis cth. Syair Jeragan Budiman dan Jauhar Manikam
3. Syair Simbolik/Kiasan cth. Syair Perahu


b. Syair yang berupa bukan cerita (non-naratif) termasuklah



1. Syair Agama cth. Syair Kiamat
2. Syair Nasihat cth. Syair Kelebihan Ilmu: Ilmu Itu Bekalan Hidup
3. Syair Teka-teki

3. Fungsi Syair



1. Sebagai hiburan – sesuai dengan sifatnya yang demikian maka syair sering dilagukan dalam majlis-majlis tertentu seperti dalam pesta dan keramaian, dipertandingkan atau dalam upacara-upacara adat.
2. Alat menyampaikan pengajaran melalui cerita dan lagu terutama dalam hal-hal yang menyentuh aspek pengajaran agama Islam dari rukun iman, rukun sembahyang, zakat, puasa dan sebagainya. Kemerduan suara “tukang lagu” dan kelembutan nada syair berupaya mengusik perasaan dan seterusnya meninggalkan kesan yang mendalam.
3. Berfungsi dalam kegiatan kesenian dan kebudayaan masyarakat/
1. Ketika sambutan maulud/
   
   
2. Dinyanyikan atau dilagukan sebagai mengiringi tarian-tarian tertentu seperti dalam dabus dan boria


3. Digunakan dalam adat perkahwinan